İşçinin Hakları Nelerdir?

İşçi Kime denir?

İşçi bir iş sözleşmesi ile işveren bağlı olarak bir ücret karşılığında belirli bir işi gören kimseye denir. Dolayısı ile bir işçiden bahsedebilmek için öncelikle bağımlı ve sürekli bir şekilde bir ücret karşılığında çalışan bir kişi olmalıdır.

İşçinin Hakları Nelerdir?

İşçi sıfatına sahip olabilmek için bir iş sözleşmesi ile belirli bir işverene bağlı olarak çalışmak gerekir. İşçinin hakları, iş sözleşmesine uygun olarak yaptığı çalışması karşılığında aldığı ücret, haftalık izin, yıllık izin, gebelik halinde analık izni ve süt izni ayrıca ülkemizde oldukça ihmal ve göz ardı edilen bir konu olan iş sağlığı ve güvenliği önlemlerinin alınması da işçi haklarındandır.

İşten Ayrılma Halinde İşçinin Hakları Nelerdir?

İşten ayrılma halinde işçinin hakları, şayet şartları sağlıyorsa kıdem tazminatı, belirsiz süreli iş sözleşmelerinde fesih bildirim süresine işverence uyulmaması halinde ihbar tazminatı, genel tatil ve bayram tatilinde yapılan çalışmalara ilişkin ücretler, aylık ücret ve fazla çalışmalarına ilişkin ücretler, yıllık izin ve sair kullanılmamış hakların ücretleri, iş sözleşmesinin işverence haksız yere fesih edilmesi söz konusu ise tazminat ve sair taleplere ilişkin haklardır.

İşten Çıkarılan İşçi Nereye Başvurmalıdır?

İşten çıkarıldıysanız ve haklarınızı tam olarak alamadığınızı düşünüyorsanız böyle bir durumda haklarınızı talep etmek için İş Mahkemesine başvurmanız gerekir. Fakat dikkat etmeniz gereken sair alacaklarınıza ilişkin başvurunuzu süresi içinde yapmanızdır. Bu anlamda alacaklarınıza ilişkin olarak öngörülen genel süre 5 yıldır ve bu süre zamanaşımı süresidir. Dolayısı ile bu süre içerisinde İş Mahkemesine başvurmanız gerekli ve yeterlidir.

İşverenin İşçiye Karşı Yükümlülükleri Nelerdir?

İşverenin işçi karşısında başlıca borcu, işçiler arasında ve işçiye yönelik din, dil, ırk siyasi görüş, cinsiyet, felsefi inanç, mezhep ve benzeri bir sebebe dayanmak suretiyle ayrım yapmamaktadır. Bu husus kanunda eşit davranma ilkesi olarak düzenlenmiştir. Şayet işveren iş ilişkisi süresinde veya sona ermesinde eşit davranma ilkesine aykırı bir davranış sergilerse , işçi dört aya kadar ücreti tutarındaki bir tazminat talebi ile İş mahkemesine başvurma hakkına sahiptir. Ayrıca işveren biyolojik bir neden veyahut işin niteliği gerektirmedikçe cinsiyet veya gebelikten dolayı işçiye farklı bir muamele yapamaz. Bu halde de işveren yine işçiye dört aya kadar ücreti tutarında bir tazminat ödemek zorunda kalır.

İşçinin Haklı Nedene Dayalı Fesih Hakkı Nedir?

İşçinin yine kanunda öngörülen başka bir hakkıda, iş sözleşmesini kanunda belirtilen veya benzer sebepler olarak nitelendirilebilecek bir durumda haklı nedenle ve her zaman derhal fesih etme hakkıdır. İş sözleşmesi her iki tarafında iradesine dayanan ve her iki tarafa da karşılıklı haklar ve borçlar yükleyen bir sözleşmedir. Dolayısı ile ahlaka ve iyi niyete aykırı durumlarda işçi iradi olarak ve derhal sözleşmeyi fesih etme hakkına sahiptir ayrıca işçi bu durumda da yukarıda açıkladığımız haklarını talep etmek yetkisine sahiptir. İşçi aşağıda yazılı durumlarda iş sözleşmesini sürenin bitiminden önce veya bildirim süresini beklemeksizin derhal feshetme hakkına sahiptir. İşçinin derhal fesih hakkına sahip olduğu hallerden ilki sağlıktan kaynaklanan sebeplerdir.

Bunlar;

a) İş sözleşmesinin konusu olan işin yapılması işin niteliğinden doğan bir sebeple işçinin sağlığı veya yaşayışı için tehlikeli olursa,

b) İşçinin sürekli olarak yakından ve doğrudan  buluşup görüştüğü işveren yahut başka bir işçi bulaşıcı veya işçinin işi ile bağdaşmayan bir hastalığa tutulursa

İşçinin haklı nedenle fesih hakkına sahip olduğu hallerden bir diğeri ahlaka ve iyi niyet kurallarına uymayan hallerdir.

Bunlar;

a) İşveren iş sözleşmesi yapıldığı sırada bu sözleşmenin esaslı noktalarından biri hakkında yanlış vasıflar veya şartlar göstermek yahut gerçeğe uygun olmayan bilgiler vermek veya sözler söylemek suretiyle işçiyi yanıltırsa,

b) İşveren işçinin veya ailesi üyelerinden birinin şeref ve namusuna dokunacak şekilde sözler söyler, davranışlarda bulunursa veya işçiye cinsel tacizde bulunursa,

c) İşveren işçiye veya ailesi üyelerinden birine karşı sataşmada bulunur veya gözdağı verirse, yahut işçiyi veya ailesi üyelerinden birini kanuna karşı davranışa özendirir, kışkırtır, sürükler, yahut işçiye ve ailesi üyelerinden birine karşı hapsi gerektiren bir suç işlerse yahut işçi hakkında şeref ve haysiyet kırıcı asılsız ağır isnad veya ithamlarda bulunursa,

d) İşçinin diğer bir işçi veya üçüncü kişiler tarafından işyerinde cinsel tacize uğraması ve bu durumu işverene bildirmesine rağmen gerekli önlemler alınmazsa,

e) İşveren tarafından işçinin ücreti kanun hükümleri veya sözleşme şartlarına uygun olarak hesap edilmez veya ödenmezse,

f) Ücretin parça başına veya iş tutarı üzerinden ödenmesi kararlaştırılıp da işveren tarafından işçiye yapabileceği sayı ve tutardan az iş verildiği hallerde, aradaki ücret farkı zaman esasına göre ödenerek işçinin eksik aldığı ücret karşılanmazsa, yahut çalışma şartları  uygulanmazsa.

Bir diğer haklı nedenle fesih sebebi zorlayıcı nedenlerdir. Zorlayıcı nedene örnek olarak İşçinin çalıştığı işyerinde bir haftadan fazla süre ile işin durmasını gerektirecek zorlayıcı sebeplerin ortaya çıkması gösterilebilir.